متاسفانه، امروزه به دلیل پوکی استخوان پرستاری از سالمند بیشتر از همیشه اهمیت پیدا کرده است. این بیماری در واقع یک عارضه بی علامت محسوب می شود که باعث ایجاد خطر شکستگی حتی با دریافت فشار و ضربات ضعیف می شود. در این بیماری، توده های داخل استخوان کاهش پیدا می کنند. در شرایط عادی، همزمان با تخریب هر بافت استخوان، بافت جدیدی شروع به تولید می‌کند. اما وقتی فرد به پوکی استخوان دچار می شود، تخریب بافت های استخوان سرعت بیشتری نسبت به ساخت بافت ها پیدا می کنند. این امر در نهایت باعث تضعیف و شکستگی استخوان می شود.
در صورتی که یک انسان دچار پوکی استخوان شود، معمولاً خطر شکستگی استخوان ها بیشتر می شود. استخوان بخش هایی از بدن که بیشتر در معرض خطر شکستگی قرار دارند شامل مچ دست، لگن، مهره های کمر و دنده ها هستند. برخی از استخوان ها مانند مهره های کمر هم به علت تحمل فشار تغییر شکل داده و فرد در این شرایط دچار شکلی خمیده می شود.
علایم پوکی استخوان
این بیماری معمولاً هیچ علامت مشخصی ندارد. یعنی حتی زمانی که به آن مبتلا می شوید متوجه سست و ضعیف شدن استخوان های خود نمی شوید. تنها زمانی متوجه مبتلا شدن به این بیماری می شوید که در اثر یک ضربه یا فشار استخوان های شما دچار آسیب و شکستگی شود. با این وجود، علایم اندکی نیز وجود دارد که اگر آنها را حس کردید بهتر است سریعاً پزشک خود را در جریان قرار بدهید.
- خمیدگی ستون فقرات
- احساس کمر درد شدید
- احساس کوتاه‌تر شدن قد
تشخیص پوکی استخوان
تشخیص این عارضه به وسیله آزمایش سنجش تراکم استخوان صورت می‌گیرد. در این آزمایش در قسمت هایی از بدن که تراکم بافت بیشتری دارد چگالی استخوان بررسی می شود. قسمت‌هایی از بدن که در این آزمایش مورد بررسی قرار می گیرند شامل مفاصل ران، مچ دست، لگن و ستون فقرات هستند.
علل پوکی استخوان در سالمندان
عوامل مختلفی می توانند علل پوکی استخوان در نظر گرفته بشوند. بعضی از این عوامل را با رعایت نکات سلامتی و بهداشتی می توان کنترل کرد اما عواملی نیز هستند که نمی توان از آنها پیشگیری کرد. در ادامه قصد داریم مهم ترین علل وقوع این بیماری در سالمندان را بررسی کنیم.
پایین آمدن سطح هورمون های جنسی: تحقیقات جدید علمی نشان داده است با پایین آمدن سطح استروژن، روند تولید و تشکیل استخوان دچار مشکل می شود. استروژن باعث حفظ تراکم استخوان در زنان می شود. زنان در طول ۵ تا ۱۰ سال پس از شروع یائسگی، در هر سال به طور میانگین ۳ درصد تراکم استخوان های خود را از دست می دهند.
سن: ضعف و تحلیل رفتن استخوان معمولاً بعد از ۳۰ سالگی شروع شده و عمدتا تا بعد از ۵۰ سالگی تبدیل به سستی و پوکی استخوان می شود.
جنسیت: جنسیت نیز یکی از عوامل تأثیرگذار در میزان خطر ابتلا به این بیماری است. زنان بیشتر از مردان گرفتار این بیماری می شوند.
نژاد: از میان نژادها و قومیت های مختلف، آسیایی تبارها و سفیدپوستان بیشتر از دیگران به پوکی استخوان دچار می شوند.
سابقه جراحی اندام های گوارش: سابقه جراحی گوارش مانند جدا کردن بخش هایی از روده، باعث می شود که بعدها کلسیم کمتری جذب بدن شود. کاهش کلسیم در بدن باعث تضعیف و سست شدن استخوان ها خواهد شد.
استخوان بندی: اگر فردی دچار لاغری یا دارای قدی بیش از ۱۷۰ سانتی متر باشد، بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد. این به دلیل آن است که چنین افرادی به دلیل لاغری و بلندی قد توده استخوانی کمتری داشته و آسیب پذیرترند.
ژنتیک: اگر در بین اعضای خانواده فرد، کسی سابقه‌ی پوکی استخوان یا شکستگی لگن داشته باشد، در خود آن فرد نیز خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش می یابد.
سابقه شکستگی استخوان: اگر فرد بعد از ۵۰ سالگی دچار شکستگی استخوان شود، احتمال ابتلای او به پوکی استخوان در آینده بیشتر می شود.
عدم تحرک بدنی: وقوع این بیماری در افرادی که بخش زیادی از روز کم حرکت اند، کمتر ورزش می کنند یا به طور کلی تحرک بدنی پایینی دارند، بیشتر است. پیاده روی، دویدن، ورزش های قدرتی و وزنه برداری به جلوگیری از این عارضه کمک می کنند. فعالیت بدنی به وسیله تحریک استخوان ها به رشد آنها کمک می کند.
کمبود مواد معدنی: مصرف ناکافی و کاهش سطح مواد معدنی مهمی مانند منیزیم، کلسیم و ویتامین D به علت تغذیه نامناسب یا برخی مشکلات و بیماری های سوء تغذیه ای باعث سست شدن استخوان ها م می شود.
دخانیات: مصرف بیش از اندازه نوشابه های گازدار و دخانیاتی مانند قلیان و سیگار می تواند خطر مبتلا شدن به پوکی استخوان در سنین سالمندی را افزایش دهد.
جلوگیری از پوکی استخوان
رعایت برخی نکات تغذیه ای و مراقبتی می تواند باعث جلوگیری از پوکی استخوان در سالمندی شود. رعایت این نکات باعث می شود تا در آینده نیاز کمتری به مراقبت از سالمند و پرستار سالمند داشته باشیم. در زیر به چند مورد از این نکات اشاره می کنیم.
– مصرف کلسیم: کلسیم یک ماده مغذی بسیار ضروری برای بدن است. این ماده باعث تقویت و حفظ استحکام استخوان ها می شود. اگر دچار کمبود کلسیم هستید، می توانید از مکمل های غذایی و دارویی حاوی کلسیم استفاده کنید. منابع غذایی حاوی کلسیم شامل:
- لبنیاتی مانند پنیر، ماست و شیر
- سبزیجات مقوی مختلف از قبیل کلم بروکلی و کلم
- انواع ماهی از قبیل ماهی تون، قزل آلا و شاه ماهی
- غلات کامل مانند جو دوسر
- دانه‌های کنجد
– مصرف ویتامین D: ویتامین D به وسیله جذب کلسیم، رشد و قدرت استخوان ها را افزایش می دهد. غذاهایی مانند جگر و ماهی های آب شور حاوی این ویتامین مفید هستند. بیشتر ویتامین دریافتی بدن نه از طریق مواد غذایی بلکه به وسیله ی قرار گرفتن در مقابل نور مستقیم خورشید جذب می شود. این ویتامین به شکل های گوناگون از جمله قرص و مکمل های غذایی نیز قابل تهیه است.
– تغذیه سالم: با تغییراتی در سبک زندگی از قبیل ورزش و تغذیه سالم می توان خطر پوکی استخوان در سنین سالمندی را کاهش داد.
– ترک دخانیات: مصرف دخانیات به ویژه سیگار، باعث کند شدن رشد استخوان ها می شود. همچنین مصرف سیگار در زنان باعث وقوع یائسگی زودرس شده و سطح استروژن را پایین می آورد. به این ترتیب با ترک مصرف دخانیات می توان از تمام این عوارض جلوگیری کرد.
– ترک مصرف الکل: ترک الکل باعث می شود که خطر شکستگی و افتادن در شما کاهش یابد و استخوان هایی سالم تر داشته باشید.
– ورزش کردن: پرستاری سالمند می توانست کار ساده تری باشد اگر افراد سالمند در جوانی اهمیت بیشتری به سلامتی خود می دادند. فعالیت های بدنی سبکی از قبیل پیاده روی منجر به قوی تر شدن استخوان ها و رشد بیشتر عضلات می شود. انجام ورزش هایی مانند یوگا نیز باعث افزایش انعطاف پذیری بدن شده از خطر شکستگی های ناگهانی جلوگیری می کند. به منظور آسیب نرسیدن به استخوان ها از انجام ورزش های سنگین و شدید مانند ماراتن و دویدن طولانی مدت خودداری کنید. سعی کنید برنامه های ورزشی و تمرینات شما منظم و تحت نظر پزشک معالجتان باشد. پرستار سالمند باید با پوکی استخوان و نحوه مراقبت از سالمند مبتلا به پوکی استخوان آشنایی کامل داشته باشد.
در این مقاله سعی شد نکات مهم در مورد پوکی استخوان، علل و راه های پیشگیری از آن مطرح شود. نکته مورد اهمیت دیگر این است که اگر سالمند شما به پوکی استخوان مبتلاست نیاز به پرستار سالمند جهت انجام فعالیت های روزمره خود دارد. در نتیجه بهتر است برای مراقبت از سالمند پرستار استخدام کنید. شرکت خدمات سالمند سماگستر پارسا پرستار جهت مراقبت از سالمند از سالمند به منزل اعزام می کند. برای تماس با شرکت سماگستر پارسا با شماره ۰۹۱۲۳۳۷۵۷۱۸ یا ۲۲۰۹۴۳۶۰-۰۲۱ تماس بگیرید.
